УИХ-ын гишүүн, Хүн амын хөгжил, нийгмийн хамгааллын сайд С.Эрдэнэтэй ярилцлаа.
-Ер нь өнгөрсөн хугацаанд төрөөс үзүүлэх нийгмийн халамж буурсан уу, нэмэгдсэн үү?
-Нийгмийн халамжийн бодлогын хүрээг хумьж, үзүүлэх үйлчилгээг бууруулаагүй. Харин нийгмийн халамж, үйлчилгээний бодлогыг цэгцэлсэн. Бодлогын маань үзүүр зорилтот бүлэг рүү чиглэгдэж чадсан. Мэдээллийн маш том санг бий болгож чадлаа. Мөн нийгмийн халамжийн чиглэлийн хууль эрх зүйн зохицуулалтуудыг шинэчиллээ. Зөвхөн халамж ч бус нийгмийн даатгалд чиглэсэн хууль, тогтоомжуудын шинэчлэлийг богино хугацаанд хийж чадсан. Үүний үр дүнд бид богино хугацаанд нийгэмд маш олон эерэг үзүүлэлтүүдийг бий болгож чадсан гэж үзэж байгаа. Жишээ нь, ажилласан жил, тэтгэврийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн тооцох тухай хуулийг УИХ-д өргөн барьж, батлуулсан. Үр дүнд нь өнөөдрийн байдлаар 600 мянга гаруй иргэн энэ хуулийн үйлчлэлд хамрагдаж, ажилласан жилээ нөхөн тооцуулж байна. Мөн Хамтын тэтгэврийн тухай хуулийг батлууллаа. Ахмад настны нийгмийн хамгааллын маш том бодлого. Хоёрдугаарт, нийгмийн даатгалын санд төлсөн мөнгөө өвлүүлэх асуудал их яригддаг. Энэ санд төлсөн мөнгөө өвлүүлэх чиглэлд томоохон алхам болсон.
-Тэтгэврийн даатгалын сангийн шинэчлэл гэхээр энэ сан хэзээ мөнгөжих вэ гэх асуулт анхаарал татдаг. Одоо болтол хоосон байгаа сан шүү дээ?
-Нийгмийн даатгалын сангийн тэтгэврийн даатгалын санд төвлөрүүлэх анхны мөнгийг байршуулах хуулийг УИХ-д өргөн барьсан. Тооцоо, судалгааг Монголбанк, Сангийн яамтай хамтарч хийсэн. Ингээд 1.8 их наяд төгрөгийн үнэт цаасаар баталгаажсан хуримтлал, дээр нь Монголбанкин дээр төвлөрсөн 650 тэрбум төгрөгтэй тэнцэх ипотекийн хөрөнгө. Нийтдээ 2.5 их наяд орчим төгрөгийг эхний ээлжинд тэтгэврийн санд байршуулах, оны эцэс гэхэд 3 их наяд төгрөгт хүрэхээр байгаа юм.
Энэ хууль батлагдаад, хэрэгжээд эхэлбэл, тэтгэврийн даатгалын санд 1995 оноос хойш анх удаа 3 их наяд төгрөгтэй тэнцэх бодит мөнгөн хуримтлал орж ирнэ. Тооцооллоор тэтгэврийн санд 10 гаруй их наяд төгрөгийн өр бичилтээр үүсчихсэн байгаа. Хүмүүс тэтгэврийн даатгалын сангийн мөнгийг төр зарцуулаад, үрээд, алга болгочихсон юм шиг ярьдаг. Гэтэл анх 1995 онд тэтгэврийн даатгалын сангийн хууль батлагдаад, 1999 онд нэрийн дансны хууль хэрэгжиж эхэлсэн. Тэр цагаас хойш энэ санд нэг ч төгрөг байгаагүй
Үндсэндээ энэ онд 3 их наяд төгрөгийг тэтгэврийн даатгалын сангийн нэрийн дансанд байршуулах хууль гаргах гэж байна. Энэ хууль батлагдаад, хэрэгжээд эхэлбэл, тэтгэврийн даатгалын санд 1995 оноос хойш анх удаа 3 их наяд төгрөгтэй тэнцэх бодит мөнгөн хуримтлал орж ирнэ. Тооцооллоор тэтгэврийн санд 10 гаруй их наяд төгрөгийн өр бичилтээр үүсчихсэн байгаа. Хүмүүс тэтгэврийн даатгалын сангийн мөнгийг төр зарцуулаад, үрээд, алга болгочихсон юм шиг ярьдаг.
Гэтэл анх 1995 онд тэтгэврийн даатгалын сангийн хууль батлагдаад, 1999 онд нэрийн дансны хууль хэрэгжиж эхэлсэн. Тэр цагаас хойш энэ санд нэг ч төгрөг байгаагүй. Анхнаасаа хоосон байсан. Өнөөдрийн тэтгэврийн даатгалын тогтолцоо маань ажил хийж байгаа хүмүүсийн төлсөн шимтгэлийг тэтгэвэр авч байгаа хүмүүст өгдөг, эв санааны нэгдэлд суурилсан. Харин энэ хууль батлагдсанаар тэтгэврийн даатгалын тогтолцоо маань хагас хуримтлалын тогтолцоо руу шилжих анхны алхам болох юм. Цаашдаа бүрэн хуримтлалын тогтолцоо руу шилжүүлэх зорилт тавьж ажиллаж байна. Энэ хууль батлагдсанаар таны асууж байгаа мөнгөжүүлэх ажлын эхлэл амжилттай тавигдах юм.
-Сан мөнгөжсөнөөр иргэдэд шууд мэдрэгдэх ач холбогдол нь юу юм бол?
-2030 он хүртэл одоогийн байгаа тогтолцоогоороо явна. Өнөөдөр шимтгэл төлж байгаа иргэдийн шимтгэлээр тэтгэвэр авч байгаа иргэдийн тэтгэврийг тавьдаг эв санааны нэгдлийн зарчим 2030 он хүртэл хадгалагдах юм. Энэ хооронд орж ирсэн мөнгө маань Ирээдүйн тэтгэврийн нөөц сан болно. Энэ сангаас улсын чанартай томоохон хөрөнгө оруулалт, жишээ нь ипотекийн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх, зам, барилга, улсын чанартай хөрөнгө оруулалт руу орно. Тэндээ эргэлтэнд ороод, өсч, үржээд, 2030 он хүртэл мөнгө хуримтлуулна. Улмаар 2030 онд энэ сан маань тэтгэврийн даатгалын санд нэгтгэгдээд, тэтгэврийн даатгалын сан маань тэр сангаасаа тэтгэврээ тавьж, олгодог тогтолцоо руу орно. Өнөөдрийн шимтгэл төлж байгаа иргэдийн хувьд 2030 оноос эхлээд яг өөрийнхөө нэрийн дансан дээр бодит мөнгөн хэлбэрээр хуримтлагддаг тогтолцоо руу шилжих юм.
-Яагаад 2030 он гэж?
-Яагаад гэхээр 2030 он хүртэл хүн амын насжилтын цонх үе буюу хамгийн тааламжтай цаг үе таарч байгаа. Өнөөдөр нийт хүн амд эзэлж байгаа хөдөлмөрийн насны хүний тоо 60 хувьтай байна. Энэ бол хамгийн өндөр үзүүлэлт. Яг ийм тааламжтай үед ирээдүйн тэтгэврийн нөөц санг бий болгож байгаа юм. Боломжтой цаг үедээ өнөөдрийн баялаг бүтээгээд, нийгмийн даатгалын шимтгэлээр тэтгэвэр авч байгаа иргэдийнхээ тэтгэврийг тавих эв санааны нэгдлийн зарчмаа хадгална.
2030 он гэхэд хүн ам насжилт руугаа шилжиж эхэлнэ. Өөрөөр хэлбэл, нийт хүн амд эзлэх тэтгэврийн насны хүн ам 7 хувьд хүрнэ. Одоо бол дөнгөж 3 орчим хувьтай байгаа. Тэгэхээр хоёр дахин өснө гэсэн үг. Тэр хэмжээгээр ачаалал бий болно. Тэр үед нь ирээдүйн тэтгэврийн нөөц сан маань тодорхой хуримтлалтай болчихсон, тэтгэврийн ачааллыг хуваалцах боломжтой болох юм
Үүний нөгөө талд ирээдүйн тэтгэврийн нөөц сангаа давхар бий болгож, тэр сангаасаа шаардлагатай, чухал хөрөнгө оруулалтуудыг хийж, хөрөнгийг нь арвижуулах юм. 2030 он гэхэд хүн ам насжилт руугаа шилжиж эхэлнэ. Өөрөөр хэлбэл, нийт хүн амд эзлэх тэтгэврийн насны хүн ам 7 хувьд хүрнэ. Одоо бол дөнгөж 3 орчим хувьтай байгаа. Тэгэхээр хоёр дахин өснө гэсэн үг. Тэр хэмжээгээр ачаалал бий болно. Тэр үед нь ирээдүйн тэтгэврийн нөөц сан маань тодорхой хуримтлалтай болчихсон, тэтгэврийн ачааллыг хуваалцах боломжтой болох юм.
-Тэр болтол сангийн мөнгөнд хэн ч гар хүрэхгүй нь?
-Хэн ч хүрэхгүй. Харин урт хугацааны, зөв менежмент бүхий хөрөнгө оруулалтад зарцуулагдах сан байх юм.
Эх сурвалж: Eagle.mn
